در هر سازمان و کسب و کار لازم است که صورت‌های مالی تهیه شده توسط حسابداران، با استانداردهای حسابداری مطابقت داده شود؛ یعنی بررسی شود که آیا اسناد، اطلاعات و گزارش‌های مالی ارائه شده نشان‌دهنده یک تصویر واقعی از وضعیت و روند مالی سازمان یا کسب و کار است یا خیر. به این کار در اصطلاح حسابرسی گفته می‌شود؛ البته حسابرسی و انواع آن بسیار گسترده هستند که در این مطلب قصد داریم به معرفی آن بپردازیم.

تعریف حسابرسی و اصول آن

در تعریف حسابرسی باید گفت که فرایند بررسی و ارزیابی گزارشات مالی یک سازمان توسط یک فرد یا مجموعه مستقل و خارج از سازمان است. در فرایند حسابرسی همه اسناد و صورت‌های مالی باید مجدد ارزیابی شوند. دو ویژگی مهم در فرایند حسابرسی این است که گزارش حسابرس باید دقیق و بی‌طرفانه باشد و این کار با هدف پیدا کردن تقلب و اشتباه در اسناد مالی انجام بگیرد. در واقع اصلی‌ترین هدف انجام حسابرسی این است که اشتباهات موجود در اسناد مالی که می‌تواند منجر به جریمه مالیاتی شود، را پیدا کرد.

انواع روش‌های حسابرسی

حسابرس باید بداند که بر اساس استانداردهای موجود، از کدام یک از روش‌های حسابرسی برای بررسی اسناد مالی یک سازمان استفاده کند. بر این اساس انواع روش‌های حسابرسی به شرح زیر است:

·         حسابرسی صورت‌های مالی

در این روش اسناد مالی به منظور تأیید تطابق یا عدم تطابق با اصول حسابداری مورد بررسی قرار می‌گیرند. در واقع این روش را می‌توان اساسی‌ترین و پایه‌ترین نوع حسابداری دانست که هر حسابرس در یک سازمان یا کسب و کار باید انجام دهد.

·         حسابرسی رعایت

در این روش حسابرس وظیفه دارد که با توجه به در حال تغییر بودن سیاست‌ها، قوانین و احکام دولتی اسناد مالی را از نظر تطبیق با کنترل‌های داخلی مورد بررسی قرار دهد.

·         حسابرسی عملیاتی

هدف اصلی در این روش حسابرسی، تعیین سودآوری و صرفه‌ اقتصادی یک سازمان یا کسب و کار و بیان راهکارهایی در جهت بهبود سودآوری توسط حسابرس است.

·         حسابرسی قانونی

در سازمان‌ها یا کسب و کارهایی که شرکا و اعضای هیئت مدیره به مشکل قانونی برخورد کرده باشند از این روش حسابرسی به منظور حل اختلاف و پیشنهاد راهکارهای قانونی استفاده می‌شود.

·         حسابرسی داخلی

هدف از انجام این روش، راستی‌آزمایی و بررسی صحت گزارشات کارکنان واحد مالی است که به صورت هفتگی،‌ ماهانه و سالیانه به مدیران ارائه شده است.

تفاوت حسابرسی و حسابداری

مهم‌ترین و اصلی‌ترین تفاوت بین حسابرسی و حسابداری در شرح وظایف تعریف شده برای هر کدام است. حسابداران به طور معمول در استخدام یک سازمان هستند در صورتی که حسابرس لزومی به استخدام شدن ندارد و می‌تواند به شکل مستقل کار کند. حسابداران باید به صورت روزانه اسناد و صورت‌های مالی مختلف را در دفاتر ثبت کرده و گزارشات مختلف را تهیه کنند؛ در حالی که کار حسابرس وابسته و محدود به زمان خاصی نیست.

یکی دیگر از تفاوت‌های حسابرسی و حسابداری مربوط به استانداردها است. استانداردهای حسابرسی بر خلاف حسابداری تابع قوانین داخلی کشور هستند و به همین دلیل ممکن است که قوانین انواع حسابرسی در ایران با سایر کشورها متفاوت باشد.

گزارش حسابرسی چیست؟

گزارش حسابرسی به‌ عنوان یک مدرک کلیدی، توسط حسابرسان برای بررسی دقیق صورت‌های مالی شرکت‌ها تهیه می‌شود. این گزارش‌ها نقش مهمی در ارزیابی شفافیت و دقت فعالیت‌های مالی دارند و با ارائه اطلاعات ارزشمند به مدیران و سهام‌داران، به اتخاذ تصمیمات مالی بهتر کمک می‌کنند.

تعریف گزارش حسابرسی

گزارش حسابرسی یک مدرک حیاتی است که توسط حسابرسان برای تحلیل دقیق صورت‌های مالی شرکت‌ها تهیه می‌شود و نقش مهمی در سنجش شفافیت و دقت فعالیت‌های مالی ایفا می‌کند. این گزارش‌ها با بهره‌گیری از تخصص حسابرسان، به شناسایی و بررسی مسائل احتمالی می‌پردازند و اطلاعات ارزشمندی به مدیران و سهامداران ارائه می‌کنند، تا بتوانند تصمیمات مالی بهتری بگیرند. به عبارت دیگر، گزارش حسابرسی شبیه یک برچسب تأییدکننده است که تأیید می‌کند صورت‌های مالی یک سازمان قابل اعتماد و معتبر هستند.

انواع گزارش حسابرسی

انواع گزارش‌های حسابرسی بر اساس ارزیابی حسابرس به چهار دسته تقسیم می‌شوند.

·        گزارش حسابرسی مقبول: این نوع گزارش نشان می‌دهد که صورت‌های مالی به‌طور کامل با اصول حسابداری مطابقت دارند و هیچ انحراف معناداری در آن‌ها مشاهده نمی‌شود.

·        گزارش حسابرسی مشروط: در این گزارش، حسابرس به برخی نکات خاص اشاره می‌کند که ممکن است بر تصمیم‌گیری‌های کاربران تأثیر بگذارد. این نکات معمولاً به عدم قطعیت یا مشکلات در رعایت اصول حسابداری مربوط می‌شوند.

·        گزارش حسابرسی مردود: این گزارش نشان‌دهنده عدم تطابق جدی صورت‌های مالی با اصول حسابداری است و انحرافات موجود می‌توانند به‌طور قابل توجهی بر تصمیمات کاربران اثر بگذارند.

·        گزارش عدم اظهارنظر: در این نوع گزارش، حسابرس به دلیل وجود محدودیت‌هایی در بررسی خود، قادر به ارائه نظری در مورد صحت صورت‌های مالی نیست. این محدودیت‌ها ممکن است به دلیل عدم دسترسی به اطلاعات کافی یا همکاری ناکافی مدیریت باشد.

 نه مرحله اصلی تهیه گزارش حسابرسی

مراحل تهیه گزارش حسابرسی به صورت زیر است.

1.    تعیین عنوان گزارش: مشخص کردن نام گزارش حسابرسی.

2.    شناخت مخاطب: تعیین اینکه گزارش برای چه کسانی تهیه می‌شود.

3.    تهیه مقدمه: شامل تاریخ، دوره تحت پوشش و توضیحات مرتبط.

4.    شرح وظایف هیئت مدیر: توضیح وظایف و مسئولیت‌های هیئت مدیران در صورت مالی.

5.    توضیح مسئولیت حسابرس: بیان نحوه انطباق اظهارنامه‌ها با استانداردهای حسابرسی.

6.    اظهار نظر حسابرس:  ارائه نظر حسابرس به‌صورت مشروط یا مقبول با در نظر گرفتن استانداردها.

7.    موضوع حسابداری کلیدی : اشاره به موضوعات کلیدی که به مشتری مربوط می‌شود.

8.    امضا: درج امضای حسابرس بر روی گزارش.

9.    تاریخ:ثبت تاریخ تنظیم گزارش

نکات مهم در تهیه گزارش حسابرسی

ü    تمامی مراحل باید به دقت رعایت شوند تا گزارشی شفاف و معتبر تهیه گردد.

ü    حسابدار باید به‌طور کامل از قوانین و مقررات اصول حسابداری تبعیت کند.

ü    اصول حسابداری به‌کاررفته در گزارش‌ها باید با استانداردهای حسابداری مالی هماهنگ باشد.

ü    اطلاعات و اسناد مالی شرکت نباید ابهامی داشته باشند و باید به‌طور کامل در دسترس حسابدار قرار گیرند.

ü    فرد مسئول حسابداری باید نظرات خود را به‌طور واضح و صریح ابراز کند.

ü    اجزای گزارش باید شامل تمام جزئیات لازم برای فهم صحیح صورت‌های مالی توسط ذی‌نفعان باشد.

ü    امضا، تاریخ، مهر و اثر انگشت ذی‌نفعان باید در تمامی گزارش‌های مالی درج شود.

اهمیت گزارش‌نویسی حسابرسی

گزارش‌نویسی حسابرسی علاوه بر فراهم کردن اعتبار و شفافیت، به مدیریت و ذی‌نفعان کمک می‌کند تا با دیدگاهی روشن‌تر و دقیق‌تر، تصمیمات مالی و استراتژیک مؤثری اتخاذ کنند. از جمله دلایل گزارش نویسی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

ü    اعتبار و شفافیت

ü    نظارت و کنترل

ü    تصمیم‌گیری استراتژیک

ü    شناسایی خطاها

ü    آگاهی از وضعیت مالی

جمع بندی

در پایان، تهیه گزارش حسابرسی شامل مراحل مشخص و رعایت اصول استانداردهای حسابداری است. دقت در ارائه اطلاعات و نظرات شفاف، اعتبار گزارش را تضمین می‌کند. خدمات حسابرسی نه تنها به شفافیت مالی کمک می‌کند بلکه تصمیم‌گیری‌های آگاهانه‌تری را برای ذی‌نفعان فراهم می‌آورد.